Mi Memoras
het verhaal, het notenbeeld, de tekst
la rakonto, la partituro, la teksto
Inspirita per la kanto ‘Mi Memoras’ Katalin Kovats faris vitralon.
En Decembro 2012 sji donacis tiun belegan artazjon al Kajto.
Eén van de eerste liedjes van Kajto was
'Mi Memoras'.
Het lied heeft veel te maken met de naam van de groep.
Ik groeide op in Leeuwarden, de hoofdstad van de Nederlandse provincie Friesland. In de jaren 50 van de vorige eeuw waren we 's zomers altijd aan het vliegeren. Die vliegers van papier maakten we zelf, soms met hulp van onze ouders. Ik herinner me dat die vliegers vaak de hemel bedekten.
Op een gegeven moment was dat vliegeren gestopt. Als kind was ik me daar niet bewust van maar later in de jaren 70, dacht ik daar eens aan en vroeg ik mijn moeder waarom we vanaf een bepaald moment niet meer vliegerden. Ze vertelde me dat het op een bepaald moment verboden was in verband met de vliegbasis die nabij de stad ligt.
Dat vond ik fascinerend: dat zelfgemaakt papieren kinderspeelgoed bedreigend zou zijn voor die vreselijk brullende, vliegende, metalen monsters die ons moesten beschermen tegen soortgelijke gedrochten van de vijand. Met dat gegeven wilde ik artistiek graag een keer iets doen.
Toen we in 1987 begonnen met het leren van Esperanto en in die taal begonnen te zingen, was dit verhaal helemaal weer bij me en stelde ik de andere groepsleden voor, om voor ons Esperanto repertoire de groepsnaam 'Kajto' te gaan gebruiken.
Het gaf me de mogelijkheid om iets te doen met het vlieger-verhaal.
Toen we besloten hadden om in het Esperanto te gaan zingen, moesten we teksten zien te vinden. We waren net begonnen om de taal te leren en konden ze zelf nog niet maken. Ook hierbij kregen we onschatbare hulp van onze vriend Jaap Duijs. Niet alleen hielp hij ons met het aanleren van de taal, maar maakte ook teksten voor ons.
Vaak schreef hij teksten op ons verzoek, zoals ook met 'Mi Memoras'. Ik vertelde hem het verhaal en legde hem uit hoe ik het lied wilde hebben. Ik had de melodie al gemaakt. Fantastisch hoe Jaap daarop toen die tekst heeft gemaakt.
'Mi Memoras' heeft altijd veel losgemaakt bij mensen. Op een dag, begin jaren 90 kregen we een brief uit Tokio. Hij was geschreven door een Iraniër, die in Japan werkte. Hij schreef ons hoe hij op een dag in Tokio liep met een koptelefoon op zijn hoofd. Hij beluisterde de eerste Kajto-CD. Toen het lied 'Mi Memoras' kwam, was hij zo ontroerd geraakt dat hij op een bankje was gaan zitten huilen.
Het lied had hem zo aangegrepen omdat hij had moeten denken aan het alarm-gehuil, dat in Teheran had geklonken in de jaren 80, als er raketten of bommen naderden van een toenmalig vijandig regime.
Nanne Kalma
Unu de la unuaj kantoj de 'Kajto' estis 'Mi Memoras'.
La kanto multe rilatas kun la nomo de la grupo.
Mi grandigis en Leeuwarden, la cjef-urbo de la Nederlanda provinco Frislando. Dum la 50-aj jaroj de la pasinta jarcento, somere ni cjiam flugigis niajn kajtojn. La paperajn kajtojn ni faris ni mem, kelkfoje kun helpo de niaj gepatroj. Mi memoras ke la cielo ofte estis kovrita per tiuj kajtoj.
Je certa momento la kajt-flugado estis cjesigita. Kiel infano mi ne konsciis pri tio sed poste, dum la 70-aj jaroj, mi pensis pri tio kaj demandis al mia patrino kial de certa momento ni ne plu flugigis niajn kajtojn. Sji rakontis al mi ke de fiksita momento, la kajt-flugado estis malpermesita pro la flugbaso kiu situas proksime de la urbo.
Mi estis fascinita pri tio: ke memfaritaj paperaj infan-ludiloj estus minacaj por tiuj terure hurlaj, flugaj, metalaj monstroj kiuj devus protekti nin kontrau similaj acjazjoj de la malamiko.
Mi decidis ke unufoje mi farus ion artiste kun tiu temo.
Kiam ni en 1987 komencis lerni la Esperanton kaj komencis kanti en tiu lingvo, cji tiu historio denove revenis en mia kapo kaj mi proponis al la aliaj grup-membroj, uzi la grup-nomon 'Kajto' por nia Esperanto repertuaro.
Donis al mi eblecon por fari ion kun la kajto-temo.
Kiam ni decidis kanti Esperant-lingve, ni devis trovi tekstojn. Ni zjus eklernis la lingvon kaj ni ne ankorau povis verki ilin ni mem. Ankau por tio ni akiris ne-takseblan helpon de nia amiko Jaap Duijs. Li ne nur helpis nin eklerni la lingvon sed ankau verkis tekstojn por ni. Ofte li verkis tekstojn lau nia peto kiel ankau kun 'Mi Memoras'.
Mi rakontis al li la historion kaj eksplikis al li kielmaniere mi volis havi la kanton. Mi jam verkis la melodion. Bonege, bonege kiel Jaap tiam faris tiun tekston.
'Mi Memoras' cjiam emoci-igis homojn.
Iam, komence en la 90-aj jaroj, ni ricevis leteron el Tokio. Dzji estis skribite per Iranano, kiu laboris en Japanio. Li skribis al ni, kiel li - je certa tago - promenis en Tokio kun kap-auskultilo sur sia kapo.
Li auskultis la unuan Kajto-KD-on. Kiam la kanto 'Mi Memoras' venis, li tiel emoci-idzjis ke li sididzjis sur benko kaj ekploris.
La kanto tiel emoci-igis lin cjar dzji pensigis lin pri la alarm-hurlado, kiu sonis en Teherano dum la 80-aj jaroj, kiam proksimidzjis raketoj au bomboj de tiutempa malamika redzjimo.
Nanne Kalma
